लक्ष्मी पौडेल
आजको युग विज्ञान र प्रविधिको युग हो। प्रविधिको विकासले विश्वलाई एउटा सानो गाउँजस्तै बनाइदिएको छ। कुनै पनि देशको समग्र विकासका लागि प्रविधिको उपयोग अनिवार्य जस्तै भएको छ। प्रविधि भनेको विज्ञानको व्यवहारिक प्रयोग हो, जसले मानिसको जीवन सहज, सरल र प्रभावकारी बनाउने कार्य गर्छ। प्रविधिको उपयोगले शिक्षा, स्वास्थ्य, कृषि, उद्योग, यातायात, सञ्चारजस्ता सबै क्षेत्रमा क्रान्तिकारी परिवर्तन ल्याएको छ।
शिक्षाको क्षेत्रमा हेर्दा, स्मार्ट कक्षा, अनलाइन कक्षा, डिजिटल पुस्तक र शिक्षण सामग्रीको उपयोगले सिकाइ प्रक्रिया सहज र प्रभावकारी भएको छ। स्वास्थ्य सेवामा टेलिमेडिसिन, डिजिटल रिपोर्टिङ, आधुनिक उपकरणहरूको प्रयोगले छिटो र भरपर्दो उपचार सम्भव भएको छ। कृषकहरूले प्रविधिको माध्यमबाट मौसमको जानकारी, मल तथा बीउबिजनको अवस्था र बजारको मूल्य थाहा पाउन सक्छन्। यसले कृषि उत्पादनमा वृद्धि ल्याएको छ।
यस्तै, प्रविधिको माध्यमबाट उद्योग र व्यापार सञ्चालनमा पनि सहजता आएको छ। ई-कमर्स, डिजिटल बैंकिङ, अनलाइन मार्केटिङ आदिले आर्थिक विकासमा ठूलो योगदान पुर्याएका छन्। सूचना प्रविधिमा आधारित प्रशासनिक प्रणालीले पारदर्शिता र जवाफदेहिताको विकास गरेको छ। साथै, प्रविधिले नयाँ रोजगारी सिर्जना गर्दै युवा पुस्तालाई आत्मनिर्भर बनाउने अवसर प्रदान गरेको छ।
निष्कर्षमा भन्नुपर्दा, आजको प्रतिस्पर्धात्मक युगमा कुनै पनि देश प्रविधिको प्रयोगबिना समृद्धि हासिल गर्न सक्दैन। प्रविधि भनेको देश विकासको मेरुदण्ड हो। त्यसैले प्रविधिको सही र न्यायोचित उपयोग गर्न सके मात्र देश आर्थिक, सामाजिक, शैक्षिक र सांस्कृतिक रूपमा समृद्ध बन्न सक्छ। प्रविधिको उपयोग नै देश विकासको मुख्य आधार हो भन्ने कुरामा कुनै शंका छैन।
प्रविधि विकासको एक महत्वपूर्ण पूर्वसर्त पनि हो । यसको अभावमा विकास निर्माणका कार्य गर्न कठिन हुन्छ । आजको युगमा प्रविधिको प्रयोग र आवश्यक सम्बन्धमा सबैलाई थाहा छ । हरेक क्षेत्रको विकासमा प्रविधिको सहयोग अपरिहार्य हुँदै गएको छ । प्रविधिको प्रयोगले विकासका कार्य संगसंगै मानवीय कार्य गर्न पनि सहज बनाएको छ । प्रविधि पनि विभिन्न किसिमका हुन्छन् ।
सूचना प्रविधिलाई विकासका निम्ति एक महत्वपूर्ण पूर्वाधारको रुपमा लिइन्छ । अहिलेको समयमा सूचना प्रविधिको विकाससंगै अन्य माध्यमको विकास भएको हामीले पाउँछौँ । सञ्चार तथा सूचना प्रविधिको सबैमा सहज पहुँच तथा उपयोग गरी सूचना प्रविधिलाई आधारित उद्योगको विकास हुन्छ र यसबाट रोजगारीको अवस्था सिर्जना गर्न सकिन्छ ।
वर्तमान समयमा विज्ञान र प्रविधिको धेरै महत्व रहेको छ । विज्ञानले विभिन्न क्षेत्रमा धेरै उपलब्धीहरु पाएको छ । यसको प्रयोग सबै क्षेत्रमा हुन्छ । यसले स्वास्थ्य, यातायात , कृषि , शिक्षा, उद्योग , सुचना जस्ता वहुआयामिक क्षेत्रमा पनि महत्व राख्ने भएको हुँदा प्रविधिको उपयोग विना आधुनिक विकास सम्भव छैन भन्ने कुरामा कसैको दुईमत छैन ।
( लक्ष्मी पौडेल, तालवेसि माद्यमिक विद्यालय कक्षा ९ की छात्रा हुन्)
