(भिडीयो रिपोर्ट सहित)
हरि खरेल/दुलेगौंडा । धार्मिक तथा वातावरणीय हिसाबले महत्वपुर्ण मानिएका चौताराहरु पछिल्लो समय मासिदै गएका छन् ।बटुवाहरु आउदाँ जादाँ थकान मेटाउने चौतारोहरु मासिदै जान थालेपछि बुढापाकाहरु प्नि चिन्तित् छन् । यसै बिच तनहुँको शुक्लागण्डकी नगरपालिकाले चौतारो संरक्षण अभियानलाई तीब्रता दिदै आएको छ । आर्थिक बर्ष २०७७/७८ मा नगरपालिकाले १८ वटा चौताराहरुको निर्माण तथा मर्मत संभार गरेको छ ।
चौतारो सबैको साझा थलो रहेकाले मास्न हुदै नहुने स्थानीय जीवन नाथ गर्तौला बताउँछन् । “पहिले एक किलो मिटरमा करिब १० वटासम्म चौतारा हुन्थ्यो,अहिले किन मासियो भन्दा खेरी बाटो खन्दै ल्याए,गोरेटोसम्म पु¥यायो र चौतारो नजिक पु¥याएपछि बुटो ढाल्न पाईयो उनले भने यसले गर्दा अलिकति राहात(पैसा) पनि आयो, अर्काे रोपौला भन्ने,तर रोप्नी कुरो छैन् ।” अक्सिजन पनि दिने र धार्मिक हिसाबले पनि महत्वपुर्ण रहेको हुदाँ चौतारो मास्न नहुने गर्तौला बताउँछन् । “हामीले मिटर राखेका छम् घरमा, त्यसको ट्याक्स तिरेका छम्, पानीको धाराको शुल्क तिरेका छन् तर यि चौतारोमा बसेको र चिसो हावा खाएको हामीले दिएका छैनौ”—उनले भने—“यसले हावा कति जनालाई दिएको छ,म यो पार्टीको नि भन्दैन, उ पार्टीको नि भन्दैन, सबैलाई हावा दिएको छ,यस्तालाई हामीले नरोपेर हुन्छ ?”
काम गर्न नसक्ने अवस्था भएपछि चौतारो आफ्नो साहारा बनेको शुक्लागण्डकी ३ का स्थानीय बयोवृद्ध रुद्रमणी तिमिल्सिनाले बताए ।“चौतारा त पहिले देखी नै बुढापाकाहरुले सार्ने, सफा गर्ने, मान्छे बस्ने, भारी बिसाउने गर्थे,” उनले भने, “जम्मै पापले भरियो त्यसैले गर्दा बरपिपल मासियो, नत्र बरपिपल फाड्न हुदैन ।”
दिनभरी चौतारोमा आफु सरहका साथिहरुसंग बस्ने र बेलुकीपख घर जाने गरेका स्थानीय वृद्ध होमबहादुर कार्कीले चौतारो जोेगाउनु पर्ने बताए ।“तलबाट आउने मानिसहरुलाई बस्न पनि ठिक हुन्छ, माथिबाट आएकालाई पनि बस्न ठिक हुन्छ, पानी आए पनि यही बस्न भयो, घाम लागेर पोले पनि यहिँ आएर बस्न ठिक भयो” उनले भने ।
चौतारोबाट सानैदेखी आफुहरुले पनि सुविधा लिएको र वृद्धा व्यक्तिहरुको पनि समय बिताउने स्थान रहेको स्थानीय मेघबहादुर भण्डारी बताए ।“चौतारा मास्नु चाँहि राम्रो होइन,जसले चौतारो र पार्टीपौवा मास्छन्,त्यस्तो कामलाई राम्रौ मानिदैन ”उनले भने–तर अहिले आफ्नो स्वार्थका लागि चौतारे फलिराखेका छन् ।”
यता,शुक्लागण्डकी नगरपालिका–१० का वडाध्यक्ष रामचन्द्र भण्डारीले चौतारो संरक्षण कार्यलाई वडा कार्यालयले पनि अभियानकै रुपमा सञ्चालन गरेको बताए । ठाउँ ठाउँमा विकास निमार्णका कार्य गर्दा चौताराहरु मासिदै जान थालेपछि उपभोक्ताको माग र वडाको अभियानद्धारा चौतारो संरक्षण कार्यलाई निरन्तरता दिएको उनको भनाई छ । आफुहरु निर्वाचित भएर आएको दोस्रो बर्षदेखि नै चौतारा संरक्षणमा कार्ययोजनासहित जुटेको वडाध्यक्ष भण्डारी बताउँछन् । “धार्मिक महत्व र प्राकृतिक पर्यावरणलाई सन्तुलन राख्न चौतारोको पनि महत्व छ, हामीले अभियानको रुपमा संरक्षण हुन नसकेका चौताराहरु खोजी खोजी जोगाउने काम गरिरहेका छौँ,अहिलेसम्म नगरको लगानीमा एउटा र वडाको लगानीमा १५ वटा चौताराको मर्मत सम्भार गरी गरेका छौँ, यसबर्ष पनि चौतारो संरक्षण कार्यले निरन्तरता पाउँछ”–उनले भने ।
नगरपालिकाका वातावरण शाखा प्रमुख राजेन्द्र सोतिले प्रति चौतारा १ लाखको दरले रकम विनियोजन गरिएको बताए । उनले वडा नं ४, ६ र ९ बाहेक अन्य सवै वडामा सार्वजनिक चौतारा संरक्षण तथा निर्माण अभियान चलाएको बताएका थिए । “विशेष गरेर ग्रामिण क्षेत्रमा चौताराहरु लोप हुदै गएको हुदाँ नगरपालिकाले अभियानकै रुपमा संञ्चालन गरेकोे छ”–उनले भने–“गत बर्ष नगरमा नयाँ तथा पुराना गरि १८ वटा चौतारो संरक्षण गर्ने काम सम्पन्न भयो ।”
